بیماری های شغلیِ کارگران معدن

به گزارش بانیما، کار در معدن همیشه یکی از مشاغل سخت در تمام دنیا شناخته می گردد. کار سنگین، ایجاد آسیب های شغلی، حقوق و مزایای ناکافی و... از جمله مهم ترین مشکلاتی است که کارگران معدن با آن دست و پنجه نرم می نمایند و در این بین نیز نمی توان از بروز بیماری هایی که به واسطه این شغل بروز می نمایند، غافل بود.

فاطمه صادقی - رئیس گروه عوامل شیمیایی و سموم مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت در گفت وگو با خبرنگاران، به بهانه روز صنعت و معدن گفت: ایمنی و بهداشت در معادن از مؤلفه هایی است که ارتباط تنگاتنگی با اقتصاد معادن، مسائل انسانی، اجتماعی و حتی محیط زیستی دارد. وجود معادن مختلف و حجم وسیع فعالیت های معدنی در کشور طبیعتا حوادث حین کار متعددی را برای کارکنان آن به دنبال داشته است و نتایج آخرین آمارگیری در سال 1395 نشان می دهد که در این سال تعداد 4 هزار و 913 معدن در حال بهره برداری در کشور وجود داشته است که طبق آخرین اظهارات وزارت صنعت و معدن، این تعداد در حال حاضر به 3300 معدن فعال با 49هزار و 299 شاغل رسیده است.

آسیب های شرایط نامناسب کاری در معدن

وی خطرات و شرایط نامناسب کاری که معدن کاران با آن مواجهند را به پنج گروه خطرات فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی، ارگونومی و روانشناختی طبقه بندی کرد و اضافه کرد: آسیب های فیزیکی دامنه وسیعی از مسائل جزئی تا مرگ را در پی دارند. علت های معمولی آسیب های کشنده شامل ریزش صخره، حریق، انفجار، تصادفات، سقوط از ارتفاع و… است و علل غیر معمول شناخته شده صدمات کشنده نیز شامل جاری شدن سیل ناشی از کارهای زیرزمینی، هوای دم نموده و محبوس شدگی ناشی از مسدود شدن غارها است.

افت شنوایی؛ عارضه معمولِ کار در معدن

وی اضافه کرد: صدا، گرما و رطوبت، ارتعاش پرتوها و تاریکی از عوامل مشکل زای دیگر در معادن هستند. کنترل صدا در معدن امروز امری سخت بوده و مشکل افت شنوایی ناشی از صدا در معدن امری معمول برای کارگران معدن است. همچنین گرما و رطوبت در مناطق گرمسیر و معادن زیرزمینی عمیق از دیگر مسائل شایع است.

پرتوهای رادون و افزایش ریسک سرطان

صادقی مواجهه با پرتوهای رادون در معادن زیرزمینی را مسبب افزایش ریسک سرطان ریه معرفی کرد و اضافه کرد: امروزه معمولاً با استفاده از تهویه، معادن کنترل می شوند. مواجهه با ذرات حاصل از سوخت موتورهای دیزلی در معادن زیرزمینی به علت کاربرد تجهیزات حفاری و حمل و نقل سیار اتفاق می افتد. مطالعات آماری نشان می دهد که این ذرات ریزگرد، خطر ابتلا به سرطان ریه را بالا می برند. علاوه بر آن گاز رادون خارج شده از سطح سنگ های معدنی برای ریه ها به شدت خطرناک است، البته پیگیری های کنترلی شامل استفاده از سوخت دیزلی با غلظت پایین گوگرد، تعمیر و نگهداری موتورها و تهویه از عوامل یاری کننده به کاهش این آسیب هستند.

خطر آب مروارید و آسم شغلی

رئیس گروه عوامل شیمیایی و سموم مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، مواجهه با تشعشعات ماورای بنفش خورشیدی در عملیات معدن کاری سطحی را نیز خالی از مشکل ندانست و ادامه داد: مواجهه با تشعشعات مادون قرمز در فرآیندهای ریخته گری منجر به تنش گرمایی و آب مروارید می گردد. در بعضی از معادن سنگ، مرگ و میر ناشی از سرطان به مقدار قابل ملاحظه ای دیده می گردد که می تواند ناشی از دریافت اکتیویته بیش از حد توسط کارگران بوده باشد.

وی اضافه کرد: بر اساس گزارشات، مواجهه با مواد فرّار ناشی از قطران زغال سنگ در ریخته گری آلومینیوم باعث افزایش ریسک سرطان ریه و مثانه شده است و آسم شغلی نیز یکی از مسائل معدن کاران است. انفجار گرد و غبار زغال سنگ و گاز متان در معادن زیرزمینی هنوز به عنوان یک مشکل جدی که احتیاج به پایش و مدیریت جامعه دارد، باقی مانده است. همچنین در بعضی از عملیات معدن کاری طلا، هنوز از جیوه برای جداسازی طلا استفاده می گردد که مسمومیت ناشی از تنفس بخارات جیوه نیز تهدیدی برای سلامتی کارگران معدن است.

بزرگ ترین گروه بیماری های شغلی در معدن کاران

صادقی بروز مسائل ارگونومی را از دیگر مسائل کارگران معدن دانست و اظهار کرد: اگرچه معدنکاری به طور فزاینده ای مکانیزه شده، ولی هنوز حجم قابل توجهی از حمل و نقل به روش دستی انجام می گردد. اختلالات ترومای تجمعی هنوز به عنوان بزرگترین گروه بیماری های شغلی در معدن کاران مشاهده می گردد که در اغلب موارد منجر به ناتوانی طولانی مدت می شوند. در معادن زیرزمینی کار در ناحیه بالای سر برای تقویت سقف تونل می تواند باعث ایجاد اختلالات شانه گردد.

وی ادامه داد: در اغلب معادن خصوصا در معادن زغال سنگ، اغلب ارتفاع سقف محل کار آنقدر کم است که کارگر قادر نیست به طور ایستاده کار کند، لذا مجبور است به طور خمیده و یا روی زانوی خود و گه گاه به طور درازکش کار کند که این شرایط غیر طبیعی و یکنواخت کار باعث وارد شدن فشار زیادی به زانوها و بازوهای کارگر که اغلب با زمین در تماس است، می گردد. این امر منجر به آماس کیسه های مفصلی به همراه ورم می گردد که بیشتر به صورت فرسودگی و کوفتگی زانوها قابل مشاهده مشاهده است.

صادقی در سرانجام با تاکید بر لزوم آموزش شغلی صحیح به معدن کاران و تقویت زیرساخت های شغلی آنان توضیح داد: علل ایجاد حوادث حین کار را می توان جنبه های فنی و مادی مانند طراحی ناصحیح روش کار، وجود نقایص فنی دستگاه ها، شرایط نامناسب فیزیکی محیط کار و نیز جنبه های انسانی مانند عدم تناسب جسمانی و روانی کارگر با نوع کار اجرا شده و… باشد. طبق آنالیز های به عمل آمده از جمله مهم ترین عوامل مؤثر در وقوع حوادث حین کار در معادن عبارتند از انجام کار به روش ناصحیح، عدم وجود توضیح شغل، آموزش و تجربه کافی در انجام کار، عدم استفاده و یا استفاده ناصحیح از وسایل حفاظت فردی، ساده انگاری، بی توجهی به کار و… برشمرد.

اقدامات وزارت بهداشت

صادقی در سرانجام صحبت هایش به اقدامات اجرا شده در زمینه بهداشت حرفه ای معادن، گفت: تدوین برنامه عملیاتی بهداشت حرفه ای در معادن، شناسایی معادن تحت پوشش معاونت های بهداشتی، بازرسی معادن توسط بازرسان بهداشت حرفه ای، نظارت بر برطرف نواقص بهداشتی اعلام شده در فرم بازرسی، برگزاری کلاس های آموزشی بهداشت حرفه ای جهت کارفرمایان و کارشناسان بهداشت حرفه ای شاغل در معادن، برگزاری دوره های آموزشی جهت کارگران، برگزاری دوره های تربیت بهگر جهت حضور در معادن، تدوین راهنمای جامع بهداشت حرفه ای در معادن، صدور اخطاریه های بهداشتی برای معادن متخلف و ... از جمله اقدامات اجرا شده در جهت بهداشت حرفه ای معادن است.

وی گفت: همچنین تهیه و تدوین روش اجرایی مدیریت واکنش در شرایط اضطراری، اجرای برنامه خوداظهاری در معادن، تدوین راهنمای روش های کنترلی کم هزینه در معادن نیز از جمله برنامه های آینده وزارت بهداشت در حوزه بهداشت حرفه ای معادن است.